Słowò „Gòdë” w słowiańsczich jãzëkach òznacziwô czas redotë ë wieselégò. Pò kaszëbskù Gòdama nazéwô sã cząd swiãtów Bòżégò Narodzeniégò.
Kaszëbsczé Gòdë zaczinają sã òd Wilëje sztërë dwadzestégò gòdnika ë kùńczą sã w Trzech Królów, 6 stëcznika. To je czas przechôdaniégò sã katolëcczi tradicje z wiele starszima przedchrzescëjańsczima zwëkama. Ne stôré òbrzãdë są nôwicy zrzeszoné z tczą dlô rodë. Tak tej we Wilëjã, to je w wieczór przed Bòżim Narodzenim, kaszëbsczé rodzënë sôdają razã do stołu, do pòspólny wieczerzë, a je na ni blós pòstné jestkù. Takô wieczerzô dôwni nie bëła tak widzałô. Jadło sã to co bëło doma.
We Wilëjã są jadłé blós rëbë (mòrsczé: sledze, laksë, wãgòrze ë pòmùchle, abò jezórné: szczëczi, mòrénczi, płotczi, òkùnczi ë karpie). Tradicjowô je téż zupa ze sëszonégò brzadu (slëwów, krëszków ë jabków) ùwarzonégò w jednym triglu. Wicy jak òd sto lat w kaszëbsczich chëczach stroji sã gòdowé drzéwkò. Je to danka abò chójka. Przeòblokô sã nã bómã kùglama, papiorowima lińcuchama abò jinszima złotkama. Dzecë ë starszi nen òbstrój jesz czasã robią sami, w czas dłudżich adweńtowëch wieczórków. Przódë miast danczi Kaszëbi w nórce jizbë mielë stac lop zbòża, chtëren miôł bëc symbòlą bòkadoscë, nôdzeją na to, że doma nigdë nie zafelô chleba.
Pò wieczerzë spiéwô sã razã gòdowé piesnie. Kòlãdów mają Kaszëbi dichtich, dosc cobë przespiewac całi wieczór. Jesz 30-40 lat nazôd we Wilejã móg sã spòdzewac òsoblëwëch gòscy. Gwiôzdczi, Gwiżdże, abò Panëszczi chòdzëłë òd chëczi do chëczi, cobë përznã pòdokazowac dzecóm ë starszim. Terôzka tegò je corôz mni. W tim karnie są pòstacëje zwierzãt ë lëdzy, a czasã téż diôbeł ë smierc. Smierc w słowiańsczich kùlturach je òblokłą na biôło białką z kòsą. Zwierzãta to nôczãscy są: kòza, miedwiédz, bòcón ë kóń. Przëchôdô téż Cëgón ë Szandara.
We Wilëjã w kaszëbsczich chëczach żdże sã za Gwiôzdorã. Òn doch przënôszô darënczi. Je to òsoblëwô sztatura. Dzecë mają gò richtich strach! Òblekłi je w kòżëch ze skòpa. Mô larwã na gãbie, miech z darënkama ë rózgã dlô nielusëch dzecy. Ùstny gôdają dzecóm, cobë szłë zazdrzec w òkno, bò móże mdze tam widzec betlejemską gwiôzdã. W tim wszëtczim móże nôgle przińc Gwiôzdór!
Fotografia ze strony www.kaszubi.pl
Pò darënkach dzecë jidą spac, a ùstny bieżą do kòscoła na Pasterkã. To je mszô tak pòzwónô òd pasturzów, co w Betlejem bëdło paslë ë pierszi nalezlë Pana Jezësa. Bòże Narodzenié swiãtëje sã bez dwa dnie: 25 ë 26 gòdnika. Pierszégò dnia z wiksza wszëtcë są doma, le ju w drëdżi dzéń jidą do swòjëch familiów abò drëchów. Òglowò całi gòdowi czas je swiãtim czasã. Jaż do Trzech Królów nicht sã nie bierze za czãżką robòtã. Nawetka doch wëprac móże pózni!
W Zylwestra gbùrze szlë dôwni w ògród abò sôd ze zwònuszkã. Stôwalë kòl kòżdi bómë, zwònilë ë gôdalë: Jãdrzné jabka! Jãdrzné krëszczi! Szło ó to, cobë to w nowim rokù dało dobri brzôd. Rëbôcë zwònilë na sztrądze, co miało zbùdzëc rëbë ë dac jima fùl jadra nëch rib.
Przez całi tidzéń òd Nowégò Rokù do Trzech Królów jidze pòtkac na szasëjach dzecë ë młodëch przezeblokłëch za nëch Trzech: Kaspra, Melchiora ë Baltazara. Ti spiéwają gòdowé piesnie ë mają w rãkach szopkã. Figùrczi w żłóbkù przedstôwiają scenã narodzeniégò Pana Jezësa w towarzëstwie pasturzów ë bëdełka. Lëdze dôwają tim Królóm, jaczé drobné pieniądze, czile dëtków. Në ja ë to ju je òstatny zwëk, co je na Kaszëbach zrzeszony z Gòdama!
Źródło: kaszebsko.com
